Regulacje prawne z zakresu BHP

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są:

• konstytucja,
• ustawy,
• ratyfikowane umowy międzynarodowe,
• rozporządzenia,
• akty prawa miejscowego (na obszarze działania organów, które je ustanowiły),
• polskie normy.

Urzędowym źródłem poznania prawa Rzeczypospolitej Polskiej są, na podstawie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, dzienniki urzędowe. Najważniejszymi takimi dziennikami są Dziennik Ustaw i Monitor Polski.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiąc najwyższy rangą akt normatywny państwa, nadaje organom państwa kompetencje w ustanawianiu prawa w dziedzinie prawa pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.

• Art. 24
  Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy.
• Art. 66 ust. 1
  Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.
  Ust. 2
  Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów. Maksymalne normy czasu pracy określa ustawa.
• Art. 67 ust. 1
  Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.
• Art. 68 ust. 1
  Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

W znaczeniu prawnym pojęcie ochrona pracy identyfikowane jest jako:

Zespół norm prawnych ustanowionych w celu ochrony pracownika przed utratą życia lub zdrowia w związku z wykonywaną pracą lub zmniejszeniem niekorzystnego wpływu środowiska pracy na jego stan zdrowia, zarówno w sensie psychicznym, jak i fizycznym.

Na takie pojęciowe sformułowanie ochrony pracy wskazują:

• akty prawne określające wymagania wobec pracodawcy i pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• akty prawne określające skutki niedopełnienia ciążącego obowiązku w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• akty prawne regulujące organizację i kompetencje organów nadzoru nad warunkami pracy.

Kodeks pracy jest dokumentem zajmującym nadrzędne miejsce wśród aktów prawnych regulujących prawną ochronę pracy.

Uregulowania prawne zawarte w tematycznie uporządkowanych działach Kodeksu pracy określają prawa i obowiązki stron stosunku pracy, które z chwilą zawarcia umowy o pracę stają się zobowiązujące. W przypadku zaniechania ich realizacji każda ze stron, do której odnosi się zarzut zaniechania, ponosi skutki prawne tego czynu.

Rozporządzenie

Rozporządzenie jest to akt normatywny niższego rzędu niż ustawa, wydawany przez naczelny organ władzy wykonawczej na podstawie konkretnego upoważnienia zawartego w ustawie w celu jej wykonania.

W Polsce rozporządzenia wydają: prezydent, Rada Ministrów, premier, ministrowie, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Organ wskazany do wydania rozporządzenia nie może przekazać tego uprawnienia innemu organowi. Niewykonanie obowiązku wiąże się z odpowiedzialnością konstytucyjną.

Regulacje wewnątrzzakładowe

W prawie pracy źródłem praw i obowiązków pracodawcy i pracownika są nie tylko ustawy i rozporządzenia, ale również przepisy, które obowiązują wyłącznie w odniesieniu do danego zakładu pracy i zatrudnionych w nim osób. Są to przepisy zakładowe, wśród których najczęściej spotykane to regulaminy i układy zbiorowe.

Jednak nie tylko one regulują stosunek pracy w obrębie zakładu pracy. Taką funkcję spełniają również różnego rodzaju porozumienia zbiorowe oraz statuty. Działanie każdej firmy unormowane jest szeregiem przepisów wewnętrznych, takich jak statut, regulamin pracy itp. Co więcej, zgodnie z § 41 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP, dla konkretnych indywidualnych stanowisk pracy muszą być opracowane instrukcje BHP dotyczące:

• stosowanych w zakładzie procesów technologicznych,
• wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników,
• obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych,
• postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,
• udzielania pierwszej pomocy oraz postępowania na wypadek pożaru.

Instrukcje powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać:

• czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy,
• zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy,
• czynności do wykonania po jej zakończeniu,
• zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników.

Organy nadzoru zewnętrznego

• Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) – jest podległym Sejmowi RP organem nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Przeprowadza planowe oraz niezapowiedziane kontrole w zakładach pracy zatrudniających pracowników. Udziela bezpłatnie porad w zakresie prawa pracy pracownikom i dba o przestrzeganie ich praw.
• Państwowa Inspekcja Sanitarna – instytucja państwowa zajmująca się sprawowaniem kontroli i nadzoru nad warunkami higieny w różnych dziedzinach życia. Zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Sanitarnej powołana jest do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego.
• Państwowa Straż Pożarna (PSP) – zawodowa, umundurowana i wyposażona w specjalistyczny sprzęt formacja przeznaczona do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami. Komendant Główny PSP jest organem podległym ministrowi właściwemu ds. wewnętrznych.
• Urząd Dozoru Technicznego (UDT) – instytucja państwowa powołana w celu zapewnienia bezpieczeństwa urządzeń i instalacji technicznych podlegających dozorowi technicznemu. Jako jednostka notyfikowana prowadzi działalność certyfikacyjną (UDT-CERT) i szkoleniową (Akademia UDT). Zapleczem badawczo-ekspertyzowym UDT jest Centralne Laboratorium Dozoru Technicznego (CLDT) w Poznaniu, posiadające certyfikaty akredytacji nr AB 001 oraz AP 136 wydane przez Polskie Centrum Akredytacji. Urząd został powołany na podstawie dekretu z 26 października 1946 roku, a w 1978 roku nadano mu statut.

Dział X Kodeksu Pracy – Bezpieczeństwo i Higiena Pracy

Podstawowe obowiązki pracodawcy:

• Chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
• Organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
• Zapewnić przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Wydawać polecenia usunięcia uchybień i kontrolować wykonanie tych poleceń.
• Zapewnić wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy.
• Zapewnić wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Pozostałe obowiązki pracodawcy:

• Wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem pracy pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu.
• Zapewnić profilaktyczną opiekę zdrowotną.
• Prowadzić działania związane z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi.
• Organizować szkolenia BHP.
• Dostarczać środki ochrony indywidualnej.
• Zapewnić funkcjonowanie służby BHP.
• Prowadzić konsultacje oraz organizować komisje BHP.

Odpowiedzialność karna

Art.. 220§1

Kto będąc odpowiedzialnym, za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Obowiązki pracownika:

• Znać przepisy BHP, brać udział w szkoleniu oraz poddawać się egzaminom sprawdzającym.
• Wykonywać pracę zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych poleceń i wskazówek przełożonych.
• Dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz porządek i ład w miejscu pracy.
• Stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego zgodnie z ich przeznaczeniem.
• Poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich.
• Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku przy pracy lub zagrożeniu oraz ostrzec współpracowników.
• Współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, jeśli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. Pracownik musi niezwłocznie zawiadomić o tym przełożonego.

Pracownik ma również prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późniejszymi zmianami)

Celem szkolenia jest uzyskanie przez uczestników wiedzy i umiejętności w zakresie:

• identyfikacji zagrożeń występujących w procesie pracy oraz ryzyka związanego z tymi zagrożeniami,
• kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
• metod ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i życia pracownika,
• postępowania w razie wypadku oraz w sytuacjach zagrożeń,
• podstawowych zagadnień dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy,
• obowiązków pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• podstawowych zasad udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej.

Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

Forma realizacji:

1. Instruktaż ogólny:
   • Obowiązuje wszystkich nowozatrudnionych pracowników, studentów i uczniów rozpoczynających pracę.
2. Instruktaż stanowiskowy:
   • Przeznaczony dla:
     • Pracowników nowozatrudnionych na stanowiskach robotniczych i innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, a także pracowników przenoszonych na takie stanowiska lub w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych. Minimalny czas trwania: 8 godzin.
     • Pracowników administracyjno-biurowych narażonych na działanie czynników uciążliwych. Minimalny czas trwania: 2 godziny.

Szkolenie okresowe

Szkolenie okresowe powinno być przeprowadzone w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego.

1. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych:
   • Minimalny czas trwania: 8 godzin.
   • Częstotliwość: nie rzadziej niż raz na 3 lata.
2. Pracownicy administracyjno-biurowi:
   • Minimalny czas trwania: 8 godzin.
   • Częstotliwość: nie rzadziej niż raz na 6 lat.
3. Pracodawcy i inne osoby kierujące pracownikami:
   • Minimalny czas trwania: 16 godzin.
   • Częstotliwość: nie rzadziej niż raz na 5 lat.
4. Pracownicy inżynieryjno-techniczni:
   • Minimalny czas trwania: 16 godzin.
   • Częstotliwość: nie rzadziej niż raz na 5 lat.
5. Pracownicy służby BHP i osoby wykonujące zadania tej służby:
   • Minimalny czas trwania: 32 godziny.
   • Częstotliwość: nie rzadziej niż raz na 5 lat.
6. Pracodawcy wykonujący zadania służby bezpieczeństwa:
   • Minimalny czas trwania: 64 godziny.
   • Częstotliwość: nie rzadziej niż raz na 5 lat.

Badania lekarskie – podstawy prawne

1. Kodeks pracy – Dział X
   • Bezpieczeństwo i higiena pracy – Art. 229
     (Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, Dz. U. 1998 Nr 21, z późniejszymi zmianami)
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r.
   • W sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.
     (Dz. U. 1996 Nr 69)

Wstępne badania lekarskie:

• Osoba przyjmowana do pracy,
• pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska,
• pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Okresowe badania lekarskie:

• Wszyscy pracownicy,
• pracownicy zatrudnieni w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, a także po:
  • zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami, pyłami,
  • rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

Kontrolne badania lekarskie:

• Pracownicy po niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.

PRACODAWCA ponosi koszty badań lekarskich oraz inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędne ze względu na warunki pracy.

Wypadki przy pracy – podstawy prawne:

• Kodeks pracy, Dział X
  Bezpieczeństwo i higiena pracy
  • Art. 234 (Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, Dz.U. 1998 Nr 21, z późniejszymi zmianami).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r.
  W sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy
  • Dz.U. Nr 115, z późniejszymi zmianami, Dz.U. 2004 r. Nr 14.
• Rozporządzenie MPiPS z dnia 24 grudnia 2002 r.
  W sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzenia
  • Dz.U. Nr 237, z późniejszymi zmianami.

Awaria

Awaria – zdarzenie powstałe w wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji materiałów, urządzeń lub instalacji, prowadzące do powstania natychmiast bądź z opóźnieniem, na terenie organizacji lub poza jej terenem, poważnego zagrożenia dla życia ludzkiego i/lub środowiska. Przykłady takich zagrożeń to:

• duża emisja substancji szkodliwych lub niebezpiecznych,
• pożar,
• wybuch,
• awarie elektryczne itp.

Wypadek

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy, w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Zdarzenie potencjalnie wypadkowe
Nagłe zdarzenie, w którym wystąpiły zagrożenia dla pracowników, ale nie spowodowało ono obrażeń fizycznych.

Osoba, która uległa wypadkowi przy pracy, jeżeli stan jej zdrowia na to pozwala, ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić o wypadku pracodawcę lub inny podmiot, na rzecz którego wykonywała czynności, przy których doznała urazu.

Obowiązek zgłoszenia wypadku przy pracy spoczywa na każdym pracowniku, który zauważył takie zdarzenie w zakładzie pracy. Zgłoszenie wypadku powinno zostać przekazane przełożonemu osoby poszkodowanej.

Dla celów dowodowych zgłoszenie wypadku powinno być dokonane w formie pisemnej.

Wypadek w drodze do pracy lub z pracy

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia albo innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.

Jednakże uznaje się, że wypadek miał miejsce w drodze do pracy lub z pracy, nawet jeśli droga została przerwana, pod warunkiem że:

• przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby,
• droga, mimo że nie była najkrótsza, była dla ubezpieczonego najdogodniejsza ze względów komunikacyjnych.

Za drogę do pracy lub z pracy uważa się nie tylko drogę z domu do pracy lub z pracy do domu, ale także drogę do lub z miejsca:

• innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego,
• zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,
• zwykłego spożywania posiłków,
• odbywania nauki lub studiów.

Odpowiedzialność za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy

W polskim prawie odpowiedzialność za nieprzestrzeganie przepisów bhp jest bardzo szeroka i może obejmować odpowiedzialność:

• karną,
• administracyjną,
• służbową.

W ramach odpowiedzialności służbowej, zgodnie z art. 108 Kodeksu pracy, pracodawca może ukarać pracownika za nieprzestrzeganie przepisów i zasad bhp karą:

• upomnienia,
• nagany,
• pieniężną.

Kara upomnienia i nagany

• Musi być stosowana w formie pisemnej.
• Może być powiązana z odebraniem pracownikowi ruchomych składników wynagrodzenia, np. premii uznaniowej.

Kara pieniężna

• Za jedno wykroczenie kara nie może przekraczać jednodniowego wynagrodzenia pracownika.
• Łączny wymiar kar w miesiącu nie może przewyższać 1/10 wynagrodzenia netto, tj. wynagrodzenia przypadającego do wypłaty po potrąceniach wymienionych w art. 87 pkt 1–3 Kodeksu pracy:
  • sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
  • sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
  • zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi.

Zasady stosowania kar
Zgodnie z art. 109 Kodeksu pracy:

1. Kara nie może być zastosowana:
   • po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego,
   • po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się naruszenia.
2. Pracodawca ma obowiązek wysłuchać pracownika przed zastosowaniem kary (art. 109 § 2).

Odpowiedzialność za powierzone mienie

Pracownik ponosi odpowiedzialność za powierzone mu mienie, nawet jeśli nie jest to bezpośrednio określone w umowie o pracę. Jednak odpowiedzialność ta może zostać nałożona wyłącznie pod warunkiem, że pracodawca w prawidłowy sposób chroni i przekazuje mienie.

Zgodnie z art. 124 Kodeksu pracy odpowiedzialność za powierzone mienie sprowadza się do:

1. Prawidłowego powierzenia mienia.
2. Powstania szkody w mieniu, której istnienie oraz wysokość musi wykazać pracodawca.

Ważne jest, że pracodawca nie musi udowadniać winy pracownika. To pracownik, chcąc uniknąć odpowiedzialności, musi wykazać, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych.

Pracodawca powinien zadbać o prawidłowe powierzenie mienia, na przykład poprzez:

• sporządzenie dokumentu odbioru,
• zawarcie odrębnej umowy o indywidualnej odpowiedzialności materialnej jako dodatku do umowy o pracę.

Warto jednak pamiętać, że umowa o indywidualnej odpowiedzialności materialnej nie zastępuje prawidłowego powierzenia mienia.

Konsekwencje nieprawidłowego powierzenia mienia

Jeśli pracodawca nie zapewni odpowiednich warunków ochrony mienia, np. przechowuje pieniądze w łatwo dostępnym pomieszczeniu, może mieć trudności z pociągnięciem pracownika do odpowiedzialności za powstałą szkodę. W przypadku prawidłowego powierzenia mienia łatwiej jest dochodzić roszczeń od pracownika.

Odpowiedzialność za służbowy samochód

Pracownik ponosi odpowiedzialność za służbowy samochód, jeśli pojazd został mu prawidłowo powierzony. Obejmuje to:

• sporządzenie protokołu zdawczo-odbiorczego,
• podpisanie umowy o indywidualnej odpowiedzialności materialnej.

Przepisy kodeksu pracy stanowią podstawę do zawarcia takiej umowy. Szczegółowe zasady korzystania z samochodu służbowego regulują wewnętrzne przepisy firmy. Pracownik, przyjmując pojazd, podpisuje oświadczenie potwierdzające zapoznanie się z regulaminem. Oświadczenie to może stanowić podstawę dochodzenia roszczeń w razie szkody lub sporu.

Jeśli samochód służbowy był używany wyłącznie w celach służbowych, zastosowanie mają przepisy kodeksu pracy dotyczące odpowiedzialności materialnej pracownika:

1. Odpowiedzialność na zasadach ogólnych – pracownik pokrywa szkodę do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, chyba że szkoda była wynikiem umyślnego działania, wówczas pokrywa pełną wartość szkody.
2. Odpowiedzialność za powierzone mienie – pracownik odpowiada za szkodę w pełnej wysokości, jeżeli mienie zostało mu powierzone z obowiązkiem zwrotu lub rozliczenia.

Kiedy pracownik nie ponosi odpowiedzialności za samochód służbowy?

• Gdy szkoda powstała z przyczyn niezależnych od pracownika, np. kradzież pojazdu zaparkowanego na niestrzeżonym parkingu, jeśli pracodawca nie zapewnił odpowiednich warunków zabezpieczenia mienia.
• Jeśli samochód był używany w celach prywatnych, zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego.

W przypadku szkody powstałej w czasie użytkowania pojazdu w celach prywatnych, odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim spoczywa na pracowniku, zwłaszcza gdy pojazd był używany wbrew woli pracodawcy.

Zagrożenia wypadkowe i zagrożenia dla zdrowia występujące w zakładzie i podstawowe środki zapobiegawcze