Pierwsza pomoc

Zranienia

Zranienia to urazowe uszkodzenia tkanek, które wiążą się z przerwaniem ciągłości skóry lub błony śluzowej. W zależności od narzędzia uszkadzającego oraz stopnia uszkodzenia wyróżniamy:

• Rany cięte – powstające w wyniku działania ostrych przedmiotów lub narzędzi, takich jak nóż, brzeg blachy itp.
• Rany kłute – zadawane przez ostro zakończone narzędzia, np. gwóźdź, nóż itp.
• Rany szarpane – najczęściej powstające na skutek kontaktu z wirującymi częściami maszyn.

Postępowanie przy zranieniu

1. Zatrzymanie krwotoku.
2. Zabezpieczenie rany przed zakażeniem.
3. Przykrycie miejsca zranienia jałową gazą.

Krwotoki

Krwotok to szybki i obfity wylew krwi z uszkodzonego naczynia krwionośnego. Natomiast wypływ krwi wolny i skąpy określamy jako krwawienie.

Rodzaje krwotoków:

• Zewnętrzne – krew wypływa na zewnątrz organizmu, np. przez jamę ustną, nos itp.
• Wewnętrzne – krew gromadzi się wewnątrz ciała, np. w jamie otrzewnej, opłucnej itp.

Postępowanie w przypadku krwotoku:

1. Chorego nieprzytomnego z zachowanym oddechem własnym należy ułożyć w pozycji zbliżonej do bocznej bezpiecznej, jednocześnie obniżając górną część ciała (np. podkładając koce pod dolne partie ciała).
2. Każdy krwotok tętniczy należy tamować uciskiem przed miejscem krwawienia (od strony serca).
3. Krwawienia sączące (żylne) należy zabezpieczyć za pomocą opatrunku uciskowego.

Miejsca ucisku dużych naczyń:

Przyczyny krwotoków

Krwotok wewnętrzny może być spowodowany:

• chorobą,
• upadkiem z wysokości,
• uderzeniem,
• zgnieceniem.

Krwotok zewnętrzny może być spowodowany:

• urazami mechanicznymi, takimi jak przecięcia, rany kłute czy szarpane,
• uszkodzeniami wynikającymi z upadków, uderzeń lub działania ostrych przedmiotów,
• oparzeniami,
• odmrożeniami,
• uszkodzeniem naczyń krwionośnych w wyniku chorób, np. żylaków przełyku,
• samoistnym pęknięciem naczyń krwionośnych, co może się zdarzyć w przypadku osób z osłabionymi ścianami naczyń (np. z powodu nadciśnienia tętniczego lub miażdżycy).

Złamania

• Zamknięte – uszkodzenie kości i okolicznych tkanek, przy którym skóra pozostaje nienaruszona.
• Otwarte – przerwanie ciągłości kości z towarzyszącym uszkodzeniem skóry i mięśni.

Postępowanie przy złamaniu:

1. Założyć jałowy opatrunek na ranę otwartą (w przypadku złamania otwartego).
2. Unieruchomić złamaną kończynę, aby zapobiec dalszym uszkodzeniom tkanek.
3. Zapewnić bezpieczny transport poszkodowanego do placówki medycznej.

Podejrzenie uszkodzenia kręgosłupa

Można je podejrzewać w szczególnych przypadkach urazów, np. spowodowanych upadkiem z wysokości.

Objawy:

• Ból w okolicy kręgosłupa zgłaszany przez poszkodowanego z zachowaną świadomością.
• Możliwa utrata czucia w nogach.

Postępowanie:

• Ułożyć chorego na płaskim, twardym podłożu.
• Unikać jakiegokolwiek obracania ciała lub wykonywania gwałtownych ruchów.

Ułożenie chorego podczas transportu:

• W czasie transportu obowiązuje ułożenie poziome.
  

  

Urazy głowy i odcinka szyjnego kręgosłupa

W przypadku urazu głowy należy:

1. Usunąć z jamy ustnej ciała obce, krew, wymiociny oraz wyciągnąć zapadnięty język.
2. Przy podejrzeniu złamania odcinka szyjnego kręgosłupa nie wolno odginać głowy.
3. Odpowiednio ułożyć poszkodowanego, zapewniając stabilizację kręgosłupa szyjnego.
4. Krwawienie z ran powłok głowy należy tamować za pomocą jałowego opatrunku.
5. W przypadku krwawienia z ran głowy, które wiążą się z uszkodzeniem kości, nie tamować krwawienia, a jedynie przykryć ranę jałowym opatrunkiem.
6. Wypływ krwi lub podbarwionej krwią cieczy z nosa lub uszu nie tamuje się i nie wyciera śladów – miejsce to okrywa się jałowym opatrunkiem.

Porażenia prądem elektrycznym

Miejscowe – wywołuje oparzenia skóry i tkanek, które mogą mieć różne stopnie zaawansowania (od lekkich poparzeń po głębokie uszkodzenia).
Ogólne – może prowadzić do zaburzeń rytmu serca, zatrzymania krążenia, uszkodzenia układu nerwowego oraz innych poważnych konsekwencji dla zdrowia.

Postępowanie w przypadku porażenia prądem elektrycznym

1. Ocena sytuacji

• Sprawdzenie, czy miejsce porażenia jest bezpieczne dla ratownika i poszkodowanego (czy nie ma ryzyka porażenia prądem).

2. Uwolnienie poszkodowanego

• Wyłączenie źródła prądu (np. odłączenie od sieci elektrycznej).
• Jeśli wyłączenie prądu jest niemożliwe, użycie przedmiotów nieprzewodzących (np. suchy drewniany kij, plastikowa rura) w celu odciągnięcia poszkodowanego z pola rażenia prądem.

3. Zaopatrzenie poszkodowanego

• Ocena stanu poszkodowanego (czy jest przytomny, czy ma puls i oddech).
• Wezwanie służb ratunkowych.

Działania ratownicze w zależności od stanu poszkodowanego

• Przy zatrzymaniu oddechu – należy natychmiast przeprowadzić sztuczne oddychanie (np. oddechy ratownicze z użyciem metody usta-usta).
• Przy zatrzymaniu czynności serca – wykonanie masażu serca (połączenie z sztucznym oddychaniem).
• Przy oparzeniach i krwotokach – postępowanie zgodne z procedurami dla ran i oparzeń, w tym chłodzenie oparzeń wodą i zastosowanie opatrunków w celu tamowania krwawienia.