Organy główne Unii Europejskiej

Rada Europejska

Od lat 60. XX w. szefowie państw i rządów spotykali się w celu określenia polityki i kierunku rozwoju Wspólnot Europejskich. W 1974 r. ze spotkań tych wyłoniła się Rada Europejska, stanowiąca nadrzędny organ Wspólnot Europejskich (później UE) – niezależna od decyzji WE i niepodlegająca prawnej kontroli ze strony Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Była najważniejszym organem politycznym WE, w związku z czym żadna instytucja europejska nie mogła ignorować jej ustaleń.

Rada Europejska jest obecnie jednym z głównych organów Unii Europejskiej i najważniejszym organem politycznym wyznaczającym kierunki działania Unii Europejskiej. Uczestniczy w procedurze mianowania Przewodniczącego Rady i członków Komisji Europejskiej, mianuje wysokiego przedstawiciela unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, wskazuje kandydata na Przewodniczącego Komisji oraz wybiera Prezesa Europejskiego Banku Centralnego.

Szczyty Rady Europejskiej odbywają się dwa razy w ciągu półrocza; mogą być również zwoływane szczyty nadzwyczajne.

Rada Europejska
Kto wchodzi w jej skład?	głowy państw (Cypr, Francja, Litwa, Rumunia) lub szefowie rządów (pozostałych państw członkowskich); Przewodniczący Rady Europejskiej i Przewodniczący Komisji Europejskiej; w jej pracach bierze też udział wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
Jakie pełni funkcje?	podejmowanie decyzji politycznych (konkluzji), które nie mają charakteru prawnie wiążącego, ale odgrywają dużą rolę polityczną; wyznaczanie kierunku rozwoju Unii; koordynowanie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa; podejmowanie decyzji dotyczących stowarzyszenia i członkostwa nowych państw w Unii.
Jaki jest sposób podejmowania przez nią decyzji i zasady jej funkcjonowania?	główne decyzje podejmowane są przez konsensus (z możliwością wstrzymania się od głosu); Przewodniczącego Rady Europejskiej mianuje się większością kwalifikowaną; wydaje się oświadczenia, które mogą być zaleceniami dla innych instytucji unijnych; wyniki spotkań Rady są relacjonowane Parlamentowi Europejskiemu, lecz nie ma on wpływu na działania Rady; działalność Rady nie podlega Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej; Rada Europejska nie posiada kompetencji prawodawczych.

Przewodniczący Rady Europejskiej

Przewodniczący Rady Europejskiej jest wybierany przez Radę Europejską większością kwalifikowaną na okres dwóch i pół roku. Mandat Przewodniczącego może być jednokrotnie odnowiony; istnieje również możliwość odwołania Przewodniczącego zgodnie z procedurą powołania. Przewodniczący nie może równocześnie pełnić żadnej krajowej funkcji publicznej. Kieruje pracami Rady, zapewnia ich ciągłość oraz przedstawia sprawozdania z jej posiedzeń Parlamentowi Europejskiemu.

Rada Unii Europejskiej

W 1967 r. powstała Rada Wspólnot Europejskich (wcześniej każda ze wspólnot posiadała oddzielną Radę Ministrów), a w 1992 r. na mocy traktatu z Maastricht przemianowano ją na Radę Unii Europejskiej.

Rada Unii Europejskiej
Kto wchodzi w jej skład?	przedstawiciele państw członkowskich na szczeblu ministerialnym; w zależności od omawianych problemów Rada spotyka się w różnych składach resortowych: co miesiąc spotykają się Rada ds. Ogólnych, Rada ds. Rolnictwa, Rada ds. Gospodarki i Finansów; nieco rzadziej obradują pozostałe Rady – zajmujące się m.in. kwestiami edukacji, rozwoju, zdrowia, transportu oraz środowiska.
Jaką pełni rolę?	jest głównym organem prawodawczym UE; stanowi podstawową strukturę decyzyjną UE.
Jaki jest sposób podejmowania przez nią decyzji i zasady jej funkcjonowania?	przygotowanie i uchwalanie aktów prawnych wraz z Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską; udział w procedurze uchwalania budżetu razem z Parlamentem Europejskim; odpowiedzialność za realizację Unii Gospodarczej i Walutowej; wyrażanie zgody na zawieranie umów międzynarodowych; wyrażanie zgody na rozpoczęcie negocjacji między UE a państwami trzecimi bądź innymi organizacjami międzynarodowymi; zawieranie umów wiążących zarówno dla wszystkich państw członkowskich, jak i instytucji UE; uchwalanie aktów prawnych.

Funkcje Rady Unii Europejskiej

prawodawcze
kreacyjne
kontrolne
międzynarodowe

Prezydencja, czyli kierowanie pracami Rady Unii Europejskiej, sprawowane jest rotacyjnie przez kolejne państwa członkowskie i trwa pół roku – nowe państwo obejmuje prezydencję w Radzie 1 stycznia, a kolejne 1 lipca. Kraj sprawujący prezydencję ma za zadanie zapewnienie ciągłości prac poszczególnych resortów Rady UE oraz reprezentowanie jej na zewnątrz. Wyjątek stanowi Rada do Spraw Zagranicznych, gdyż traktat lizboński wprowadził nową instytucję – wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Podczas swojej kadencji przewodniczy on Radzie do Spraw Zagranicznych, czyli Radzie Unii Europejskiej składającej się z ministrów spraw zagranicznych poszczególnych państw.

Kraje przewodniczące Rady Unii Europejskiej
Rok	Pierwsze półrocze	Drugie półrocze
2009 r.	Czechy	Szwecja
2010 r.	Hiszpania	Belgia
2011 r.	Węgry	Polska
2012 r.	Dania	Cypr
2013 r.	Irlandia	Litwa
2014 r.	Grecja	Włochy
2015 r.	Łotwa	Luksemburg
2016 r.	Holandia	Słowacja
2017 r.	Malta	Estonia
2018 r.	Bułgaria	Austria
2019 r.	Rumunia	Finlandia
2020 r.	Chorwacja	Niemcy

Historia prezydencji Rady UE od 2020 roku

Okres	Państwo
I–VI 2020	Chorwacja (pierwsza prezydencja Chorwacji)
VII–XII 2020	Niemcy
I–VI 2021	Portugalia
VII–XII 2021	Słowenia
I–VI 2022	Francja
VII–XII 2022	Czechy
I–VI 2023	Szwecja
VII–XII 2023	Hiszpania
I–VI 2024	Belgia
VII–XII 2024	Węgry
I–VI 2025	Polska
VII–XII 2025	Dania
I–VI 2026	Cypr

Sposób podejmowania decyzji w Radzie Unii Europejskiej

Trzy warianty głosowania w Radzie

Głosowanie większością zwykłą	Głosowanie większością kwalifikowaną	W głosowaniu potrzebna jest jednomyślność
– 14/27 państw	– 55% państw (nie mniej niż 15) „za” – łącznie jest to reprezentacja 65% ludności UE	– nie może być głosu sprzeciwu;
– kwestie proceduralne; – regulamin wewnętrzny Rady Unii Europejskiej	– we wszystkich sprawach leżących w kompetencji Parlamentu Europejskiego, jeżeli traktaty nie stanowią inaczej.	– zwalczanie dyskryminacji; – sprawy socjalne; – zasady wyborów do PE; – harmonizacja podatkowa; – wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa; – współpraca wymiarów sprawiedliwości.

Wolontariat podczas wydarzeń związanych z prezydencją Polski w Radzie Unii Europejskiej

Program kursu